Nornik Polny

Na terenach południowo-zachodniej Polski co kilka lub kilkanaście lat
zdarzają się gradacje (masowe pojawy) norników, które w “lata mysie”
powodują ogromne szkody w ogrodnictwie i w rolnictwie. Przyczyn jest
wiele. Wysoka liczebnośd szkodników wiąże się z obecnością odłogów,
nieużytków, zaniedbanych rowów melioracyjnych, a także z dogodnymi
warunkami klimatycznymi: niezbyt sucha, ciepła i długa jesieo, śnieżna
zima bez odwilży i gołoledzi oraz ciepła wiosna. Chwasty porastające
przyległe nieużytki i odłogi są niszami gryzoni, w których chętnie
zakładają gniazda i kryją się przed drapieżnikami. Masowemu rozwojowi
gryzoni sprzyja też opóźnianie zbioru plonów z pól, zaniechanie
podorywki i głębokiej orki jesiennej, przyorywanie słomy, a także
pozostawianie zbędnej słomy na polu.
Norniki uszkadzają różne rośliny warzywne i ozdobne uprawiane w
ogrodzie. Najliczniejszym i najgroźniejszym szkodnikiem w polu spośród
gryzoni jest nornik polny, który może też zniszczyd drzewka w ogrodach.
Nornik polny ma krępą budowę ciała, krótką głowę i tępo zakooczony
pysk. Brzeg ucha jest słabo owłosiony, nieco zasłonięty przez włosy. Ogon
jest równomiernie owłosiony, prawie jednobarwny. Grzbiet jest
ubarwiony na kolor żółtawobrunatny lub żółtawoszary, a boki, brzuch i
stopy są jasnoszare. Dorosłe osobniki mają długośd 9-11 cm, a ogon 2,5-
3,5 cm. Nornik rośnie w ciągu całego życia i osiąga ciężar do 40 g. Dobrze
pływa, ale nie potrafi wdrapywad się na drzewa.
Nornik polny zakłada nory w miejscach pokrytych roślinnością i nasłonecznionych. Norę tworzą liczne
korytarze ziemne, spichrz i gniazdo o średnicy 10-20 cm, wysłane delikatnym sianem. Do korytarzy
ziemnych prowadzą wyloty nor o średnicy 3-5 cm, które na powierzchni ziemi są z sobą połączone ścieżkami
wydeptanymi przez norniki. Wokół otworów wylotowych wyraźnie widoczne są łysiny powstałe w
wyniku powygryzania pobliskich roślin. W miejscach nieosłoniętych przez rośliny nornik polny buduje
proste, ślepo zakooczone kryjówki lub przejścia, w których chowa się lub do których wciąga ścięte rośliny i
je zjada.
Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w zadrzewieniach śródpolnych, miedzach
i na brzegach lasów. Nie zapada w sen zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet
przenosi gniazdo na powierzchnię gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Częśd norników
przenosi się do drewnianych zabudowao znajdujących się w ogrodzie, gdzie mogą się rozmnażad zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7-krotnie, a w sprzyjających
warunkach nawet częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a
po 3 miesiącach uzyskują dojrzałośd płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.

Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze osobniki. Wkrótce ich
potomstwo zakłada w sąsiedztwie własne nory, które łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu
jedną norę może zamieszkiwad kilka samic. Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i obcym. Gdy
padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeostwo, gdyż zajmą się nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje za dnia. Norniki
wyszukują pokarmu w promieniu 15 m wokół nory. Najpierw zjadają rośliny rosnące przy otworze
wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu przemieszczają się stopniowo dalej. Pożywieniem nornika są
ENCYKLOPEDIA SZKODNIKÓW Strona 40
soczyste, niskokaloryczne rośliny, w tym trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają duże ilości
ziarna i nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może zebrad do 3 kg
zapasów żywności, którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy, liście i korzenie różnych roślin. Nornik polny
jest też groźnym szkodnikiem drzew owocowych i ozdobnych w ogrodach. Przemieszczając się pod śniegiem
dociera do pni drzew i ogryza korę do wysokości pokrywy śnieżnej. Uszkodzone drzewka chorują lub są
łamane przez wiatr.