Gryzki (Psotnik Zakamarnik)

GRYZKI
Gryzki (Psocoptera) zwane też psotnikami nie każdy
zna, gdyż tylko nieliczne gryzki przystosowały się do
warunków naszych mieszkao, magazynów i
przechowalni środków spożywczych. Zboże i produkty
jego przemiału są bardzo często porażane przez te
drobne i prymitywne owady.
Obecnośd gryzków w pomieszczeniach magazynowych
zawsze świadczy o złym ich stanie sanitarnym. Gryzki
występują też w wilgotnych i starych książkach w bibliotekach, stąd ich angielska nazwa book louse (wesz
książkowa). Częste są w wilgotnych i nieogrzewanych piwnicach, na strychach i w spiżarniach, w nowo
wybudowanych domach, gdzie pokarmem ich są różne grzyby pleśniowe. W pomieszczeniach mieszkalnych
i gospodarskich może występowad do 50 gatunków gryzków. Ze względu na drobne rozmiary ciała mogą
byd mylone z rozkruszkami, które występują w podobnych środowiskach.
Gryzki zauważyd można łatwo, ale szczegóły budowy ciała można zobaczyd tylko pod szkłem
powiększającym. Są owadami o bardzo zróżnicowanym wyglądzie. Ciało ich jest miękkie, blado szare,
żółtobiałe lub ciemnobrązowe. Mają stosunkowo dużą głowę z długimi czułkami i ze słabo rozwiniętymi,
wypukłymi oczami. Ich aparat gębowy jest typu gryzącego. Tułów gryzków jest stosunkowo krótki,
natomiast odwłok ich jest pokaźny. Gryzki są blisko spokrewnione z termitami, ale wyglądem chyba bardziej
przypominają wszoły i wszy, które są pasożytami ptaków i ssaków.

Wśród gryzków są gatunki uskrzydlone dwoma parami delikatnych skrzydeł i formy bezskrzydłe, u których
skrzydła zostały zredukowane do niewielkich łusek lub wyrostków. Skrzydła są z nielicznymi żyłkami, a u
gatunków, które fruwają, łączą się w czasie lotu w jedną płaszczyznę.
Większośd gatunków rozmnaża się partenogenetycznie, a więc bez udziału samców. Z niezapłodnionych jaj
rozwijają się żeoskie osobniki potomne. U tych gatunków gryzków samce nie istnieją (widocznie okazały się
im niepotrzebne). U innych gryzków znajdywane są pojedyncze osobniki męskie wśród licznych samic, ale
są też gatunki gryzków, u których jest tyle samic, ile samców.
Samice składają po 100-200 jaj, które przyklejają do podłoża i maskują resztkami pokarmu. Rozwój jaj do
osobników dorosłych trwa latem do 3 tygodni. Młode larwy przypominają budową i wyglądem dorosłe, lecz
są mniejsze, jaśniej ubarwione i niedorozwinięte płciowo. Przechodzą rozwój z przeobrażeniem
niezupełnym i zwykle posiadają 6 stadiów larwalnych (tylko u Psyllipsocus jest 5 stadiów, a u Liposcelidae są
4 stadia larwalne).
Najpospolitszy u nas jest psotnik (Liposcelis bostrychophilus), psotnik lalotek (Lachesilla pedicularia) i
zakamarnik pulsorz (Trogium pulsatorium).